Zbigniew Religa to postać, która na zawsze zapisała się w historii polskiej medycyny. 5 listopada 1985 roku przeprowadził pierwszy w Polsce udany przeszczep serca. Było to wydarzenie przełomowe, które otworzyło nowe możliwości w kardiochirurgii i dało nadzieję tysiącom pacjentów. Dziś obchodzimy 16 rocznicę śmierci wybitnego kardiochirurga.
Choć trudno w to uwierzyć, młody Zbigniew Religa nie wykazywał większego zainteresowania nauką. Bardziej pociągały go beztroskie chwile z rówieśnikami niż książki. Wybór medycyny jako kierunku studiów był w dużej mierze zasługą jego rodziców, którzy zadbali o to, aby zdał maturę z dobrym wynikiem. Początkowo bardziej interesowała go filozofia, lecz ostatecznie to medycyna stała się jego życiową drogą. W 1964 roku ukończył studia i rozpoczął pracę jako lekarz. Ukończył specjalizację z chirurgii, później chirurgii naczyniowej i kardiochirurgii, obronił doktorat oraz habilitował się. Religa angażował się również w politykę. W 1993 roku został senatorem, a trzynaście lat później kandydował na prezydenta. Nie udało mu się wygrać wyborów, ale i tak przypadło ważne stanowisko w rządzie. Został ministrem zdrowia.
Historyczna operacja
Przeszczep serca to jeden z największych sukcesów współczesnej medycyny. Pierwszym pacjentem Religi był 62-letni rolnik z Krzepic, który cierpiał na krańcową niewydolność serca. Operacja miała miejsce 5 listopada 1985 roku. Mimo że zmarł dwa miesiące po operacji z powodu sepsy, sukces samej transplantacji otworzył nowe możliwości dla polskiej kardiochirurgii.
Pamiętam, jak wszyscy byliśmy niesamowicie rozentuzjazmowani, wiedząc, że ten przeszczep serca się zdarzy lada moment.Czy byliśmy przygotowani? Wydaje mi się, że tak – na tyle, na ile można było być przygotowanym, bez możliwości dostępu do nowoczesnej telekomunikacji, do Internetu, do źródeł wiadomości, które obecnie pojawiają się natychmiast – wspomina prof. dr hab. n. med. Andrzej Bochenek, uczeń Religi.
Dwa lata po tym wydarzeniu, w nocy z 4 na 5 sierpnia 1987 roku, fotograf National Geographic, James L. Stanfield, uwiecznił Religę na słynnym zdjęciu. Fotografia przedstawia wyczerpanego profesora po dziewiętnastym przeszczepie serca w swoim życiu, czuwającego nad pacjentem. W rogu sali widzimy śpiącego z wycieńczenia asystenta, Romualda Cichonia. Na stole operacyjnym leży Tadeusz Żytkiewicz, najdłużej żyjący pacjent po przeszczepie serca w Polsce. Przeżył potem jeszcze 30 lat, zmarł w wieku 91 lat. Zdjęcie stało się ikoną medycyny i zostało wybrane fotografią roku przez National Geographic.
Pamięć o Zbigniewie Relidze
Dokonania Zbigniewa Religi upamiętnił film „Bogowie” z Tomaszem Kotem w roli głównej. Produkcja przedstawia drogę profesora do przełomowego sukcesu i trudności, z jakimi musiał się mierzyć. W 2021 roku słynne zdjęcie doczekało się nowej interpretacji. Ilustrator Tomasz Woźniakowski stworzył jego trójwymiarową wizualizację przy użyciu techniki camera mappingu. Dzięki temu odbiorcy mogli poczuć się, jakby znaleźli się na sali operacyjnej obok Religi.
Przełomy w transplantacji
Pierwsza na świecie udana transplantacja serca została przeprowadzona w 1967 roku przez Christiaana Barnarda. W Polsce pierwszą próbę podjęli w 1969 roku profesor Jan Moll, Antoni Dziatkowiak i Kazimierz Rybiński, jednak operacja zakończyła się niepowodzeniem. Dopiero sukces Religi w 1985 roku otworzył nowy rozdział w polskiej medycynie.
Obecnie przeszczepy serca są przeprowadzane na całym świecie. W 2014 roku po raz pierwszy udało się przeszczepić serce od dawcy, u którego doszło do całkowitego zatrzymania krążenia, a rok później dokonano tego także w Europie.
Ciekawostka ze świata medycyny
Innym kierunkiem w transplantologii jest ksenotransplantacja, czyli przeszczepy narządów zwierzęcych do ludzkiego organizmu. W 1984 roku serce pawiana przeszczepiono 12-dniowemu wcześniakowi, jednak dziecko zmarło po kilku tygodniach. W 2022 roku człowiekowi po raz pierwszy przeszczepiono zmodyfikowane serce świni – pacjent przeżył dwa miesiące. Zbigniew Religa również miał swój wkład w rozwój tej dziedziny. W 1992 roku przeprowadził eksperymentalny przeszczep serca świni pacjentowi, lecz organizm nie przyjął narządu i pacjent zmarł po kilkunastu godzinach.
Zbigniew Religa zmarł w 2009 roku w wyniku raka płuc. Jego wkład w rozwój medycyny pozostaje nieoceniony. Dzięki niemu tysiące pacjentów w Polsce otrzymało szansę na drugie życie.
Piszemy niezależnie dzięki Państwa wsparciu.
Jeżeli uważasz naszą pracę za wartościową — postaw nam kawę.
