W obozie Auschwitz-Birkeanu pojawiło się 50 byłych więźniów, którzy przeżyli to miejsce zagłady. Towarzyszyli im król Karol III, monarchowie z Belgii, Danii, Hiszpanii i inni goście.
Armia Czerwona wyzwoliła obóz w Auschwitz 27 stycznia 1945 roku, więc 80 lat temu. Przebywało tam ok. 7 tysięcy więźniów i 500 dzieci. Niemieccy naziści zamordowali tam ok. 1,1 mln osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, sowieckich jeńców wojennych oraz osoby innych narodowości. W 2005 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych uchwaliła 27 stycznia Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
60 delegacji z całego świata
Tego dnia pod wielkim namiotem ustawionym w Birkenau spotkało się 3 tysiące osób, a wśród nich bohaterowie, którzy ocaleli z obozu zagłady m.in. Marian Turski. Na 80. rocznicę wyzwolenia tego miejsca przybyli również monarchowie: Karol III z Anglii, Fryderyk X z Dani, Filip IV z Hiszpanii, Filip I z Belgii, prezydenci: Andrzej Duda, jako gospodarz, Wołodymyr Zełenski z Ukrainy, Frank-Walter Steinmeier z Niemiec, Emmanuel Macron z Francji, Petr Pavel z Cech, kanclerz Niemiec Olaf Scholz. Z Izreala przyleciała ministra edukacji Joawa Kisza. Na uroczystościach byli obecni również przedstawiciele Komisji Europejskiej i przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola, jak również członkowie Rady Europejskiej, Rady Europy, Sojuszu Północnoatlantyckiego, ONZ, UNESCO oraz Suwerennego Zakonu Maltańskiego. Ogólnie na uroczystości przybyło 60 delegacji z wielu państw.
Gości przywitał Marian Turski i zaapelował o pokój i antysemityzm.
– Sądzę, że nasze myśli powinniśmy skierować ku olbrzymiej większości, milionom ofiar, które nigdy nam nie powiedzą, co przeżywały, co czuły, ponieważ pochłonęła je Zagłada. Zachował się wszakże pewien dokument, wiersz. W jakimś stopniu mówi on nam coś o tych ludziach — powiedział Marian Turski.
Poetka i pisarka przypomniana przez Mariana Turskiego
Były więzień Auschwitz przypomniał postać poetki Henryki Łazowertównej, która miała 33 lata i mogła się uratować, ale nie chciała zostawić matki. Jadąc do obozu wysłała list do przyjaciela, który przeczytał Marian Turski.
– Odjeżdżam gdzieś tam, bardzo daleko, do stacji nieznajomej, której nie ma na żadnej mapie. Nad dworcem niebo wisi jak wielkie czarne wieko. Lokomotywa krzyczy głosem bitego człowieka. Kolejarze mają twarze jak papier. Mam ze sobą tylko jedną walizkę i jeden żal, którego nikt nie próbował zgłębić. Jestem bardzo spokojna i to, czego nie widać, bardzo smutna. Bądź zdrów, mój daleki. Są serca, gdzie nic się nie zmienia. Mnie już nie ma. Nie ma.
Wzrost antysemityzmu
Marian Turski podkreślił, że obecnie widać na świecie „wielki wzrost antysemityzmu”.
— To właśnie antysemityzm doprowadził do Holokaustu.
Na koniec głos zabierał dyrektor Muzeum Auschwitz-Birkenau Piotr Cywiński.
– Historia nie tworzy traumy, natomiast pamięć, może. Pamięć jest kluczem do dzisiejszego świata i projektowania przeszłego. Tymczasem nadal uczymy tylko historii, a nie pamięci. Pamięć boli, pomaga, naprowadza, ostrzega, uświadamia, zobowiązuje. Kim jesteś bez pamięci? Nie masz historii, doświadczenia ani punktów odniesień. Jeśli nie masz pamięci, to uwierz – twoi wrogowie Ci ją wymyślą – powiedział dobitnie.
Historia obozu
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku, by więzić w nim Polaków. Dwa lata później utworzyli Auschwitz II-Birkenau, w którym wybudowali infrastrukturę do zabijania na masową skalę Żydów, przede wszystkim komory gazowe i krematoria. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć kilkudziesięciu podobozów, w których wykorzystywano więźniów w niewolniczej pracy.
Piszemy niezależnie dzięki Państwa wsparciu.
Jeżeli uważasz naszą pracę za wartościową — postaw nam kawę.
