Jedna z najwybitniejszych reżyserek w historii kina, kończy dziś 75 lat. Holland jest autorką ponad 40 filmów i seriali, które zdobyły status kultowych zarówno w Polsce, jak i za granicą.
Agnieszka Holland świętuje dziś swoje urodziny, ale ten rok nie był łatwy dla reżyserki. Po premierze najnowszego filmu „Zielona granica” zaczęła się nagonka na jej osobę przez obecną jeszcze władzę. Musiała zatrudnić ochronę osobistą, ale międzynarodowe nagrody za tę produkcję chociaż w części wynagrodziły jej przykrości, przez które przeszła w własnym kraju. Wielu aktorów stanęło murem za Agnieszką, również fani są pełni nadziei, że wkrótce jej sytuacja w Polsce się zmieni. Jak wyglądała jej kariera?
Ojciec odebrał sobie życie
Jej ojciec, Henryk Holland, był dziennikarzem i socjologiem żydowskiego pochodzenia, a matka, Irena, była polską dziennikarką i uczestniczką powstania warszawskiego. Henryk Holland, aresztowany pod zarzutem zdrady stanu, odebrał sobie życie. Śmierć ojca była dla Agnieszki traumatycznym przeżyciem. Reżyserka ukończyła Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie i po nieudanej próbie dostania się do łódzkiej szkoły filmowej, studiowała na Wydziale Filmowym i Telewizyjnym Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze.
Po powrocie do Polski, Agnieszka Holland podjęła pracę jako asystentka reżysera przy filmie „Iluminacja” (1973) w reżyserii Krzysztofa Zanussiego. Następnie dołączyła do Zespołu Filmowego „X”, założonego w 1972 roku, gdzie jej kierownikiem artystycznym został Andrzej Wajda. Jej debiut reżyserski to krótkometrażowy film telewizyjny „Wieczór u Abdona” (1975), a pierwszym pełnometrażowym dziełem było „Aktorzy prowincjonalni” (1978), uznawane za jeden z najważniejszych filmów polskiego kina moralnego niepokoju. Holland zdobyła liczne nagrody, w tym Nagrodę FIPRESCI na festiwalu w Cannes.
Pierwsze Złote Lwy
W tym samym okresie Agnieszka Holland stworzyła scenariusz do filmu Andrzeja Wajdy zatytułowanego „Bez znieczulenia” (1978), który został uhonorowany Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Trzy lata później jako reżyserka zdobyła swoje pierwsze „własne” Złote Lwy za film „Gorączka” (1980). Następnie nakręcony krótko potem dramat „Kobieta samotna” (1981), ukazujący beznadziejność życia samotnej matki w Polsce. Agnieszka Holland musiała czekać aż sześć lat na oficjalną premierę, będąc wstrzymywana i cenzurowana przez władze.Skończyło się szczęśliwie, bo na festiwalu w Gdyni w 1988 roku film zdobył Nagrodę Specjalną Jury.
Złoty Glob za „Europa,Europa”
W latach 80. Holland emigrowała z Polski, pracując we Francji i Republice Federalnej Niemiec. Jej film „Europa, Europa” (1990), oparty na prawdziwej historii Żyda uciekającego przed Zagładą, zdobył Złoty Glob dla najlepszego filmu obcojęzycznego. Pierwszym filmem Agnieszki Holland, nakręconym w pełni we francuskim klimacie i opartym na jej własnym scenariuszu, był „Olivier, Olivier” (1991). W Stanach Zjednoczonych reżyserka zrealizowała również adaptację klasycznej powieści Frances Hodgson Burnett zatytułowanej „Tajemniczy ogród” (1993), opowiadającej o dziewczynce, która po śmierci rodziców wprowadza się do domu wuja, a tam odkrywa tytułowy ogród.
Agnieszka Holland jest trzykrotną laureatką Złotych Lwów. Pierwszą statuetkę otrzymała za wcześniej wspomniany film „Gorączka” z 1980 roku, następnie w 2011 roku za dramat wojenny „W ciemności” oraz za opowieść o walijskim dziennikarzu „Obywatel Jones” z 2019 roku.
Obywatelka świata
W 2021 roku reżyserka otrzymała Platynowe Lwy za całokształt twórczości. Jest jedyną kobietą, która otrzymała tą statuetkę do dzisiejszego dnia.
Agnieszka Holland to bezsprzecznie jedna z najważniejszych postaci w historii polskiego kina. Zarazem osoba, które rozsadza swoją osobowością artystyczną jego ramy. Wykształcona w Pradze, z powodzeniem realizowała filmy w Polsce, Czechach, Francji, Niemczech i w USA. Jest prawdziwą obywatelką świata i jedną z najbardziej cenionych twórczyń współczesnego kina artystycznego. – mówi Paweł Pawlikowski, przewodniczący Rady Programowej FPFF dla FestiwalGdynia.pl
Poza kinem, Holland zaangażowała się w reżyserię teatralną, tłumaczenia z języka czeskiego oraz produkcję seriali telewizyjnych, „Ekipa” (2007) i „Janosik. Prawdziwa historia” (2009). Pracowała również nad serialem dla platformy Netflix, „1983” (2018). Przełożyła z języka czeskiego na polski „Nieznośną lekkość bytu” Milana Kundery (polskie wydanie w 1985 roku).
Zielona granica
Najnowsze dzieło Holland, „Zielona granica” (2023), wywołało wiele kontrowersji w Polsce. Mimo to, film zdobył Nagrodę Specjalną Jury na festiwalu w Wenecji i został nominowany do Europejskich Nagród Filmowych. Agnieszka Holland, obserwatorka współczesności i zaangażowana komentatorka życia społeczno-politycznego, kontynuuje swoją niezwykle twórczą i wpływową karierę filmową do dziś.
Agnieszka Holland została odznaczona m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy twórczej” (2001) oraz Złotym Medalem „Gloria Artis – Zasłużony Kulturze” (2008). Za „zasługi w szerzeniu dobrego imienia państwa czeskiego” otrzymała również Nagrodę „Gratias Agit”, przyznawaną przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Czech. Jest doktorem Honoris Causa Uniwersytetu Brandeis w Waltham (Massachusetts) oraz FAMU w Pradze. A w grudniu 2020 roku Agnieszka Holland została prezydentką Europejskiej Akademii Filmowej (EFA).
Złota Scena życzę pani Agnieszce dużo pomyślności, zdrowia i weny twórczej.
Współpraca Martyna Chmielewska.
